U of jij | Welke aanspreekvorm past bij jouw tekst?

U of jij | Welke aanspreekvorm kies je in je tekst?

U of jij? Voor veel ondernemers is het een prangende vraag als ze met hun (web)teksten bezig zijn. Ze willen niet te popiejopie overkomen. Maar formeel gedoe zien ze ook niet zo zitten. Welke aanspreekvorm past bij jouw tekst? Deze 5 tips helpen je zelf de knoop door te hakken.

U of jij, een helder verhaal?

Als kind was het voor mij heel helder. Tegen mijn ouders mocht ik ‘je’ zeggen en tegen iedereen die nog geen twintig leek ook. Ik zei ‘u’ tegen mijn opa en oma (want: oud) en tegen de mevrouw bij de bakker die me een gratis koekje gaf (want: een vreemde). Pas als de ander tegen mij zei “Oh zeg maar je, hoor!”, voelde het geoorloofd om van ‘u’ af te stappen. Dat is beleefd, zo werd me verteld.

Het klinkt allemaal heel logisch. Maar in teksten is de keuze tussen ‘u’ en ‘jij’ niet zo rechttoe rechtaan. De keuze voor u of jij gaat namelijk allang niet meer alleen over beleefdheid. Het heeft veel meer te maken met – laten we er een marketingterm tussendoor gooien – je merkidentiteit. Wat wil jij met je bedrijf uitstralen? En wat past bij jouw doelgroep?

De opkomst van ‘je’ en ‘jij’

Misschien is het je al eens opgevallen: steeds meer bedrijven gebruiken ‘je’ en ‘jij’ in hun teksten. Waar het ooit gebruikelijk was om op een site met ‘u’ aangesproken te worden, lijkt ‘je’ nu haast de standaard aanspreekvorm te zijn.

Ook bedrijven doen volop mee aan de je-trend. Een jaar of vijftien geleden was Albert Heijn bijvoorbeeld nog overtuigd van het u-zeggen, ook in de Allerhande en op zijn site. Maar inmiddels is het bedrijf volledig overgestapt op ‘je’ en ‘jij’. Zelfs door de Belastingdienst werd ik laatst aan de telefoon aangesproken met ‘je’ (en nee, ik had de welbekende “Zeg maar je, hoor!”-zin er nog niet uitgefloept).

‘Je’ vs. ‘jij’

In dit artikel gebruik ik ‘je’ en ‘jij’ door elkaar. Deels omdat ik houd van afwisseling. Ook deels om je het verschil te laten zien. Het maakt nogal uit of je in een zin ‘je’ of ‘jij’ neerzet:

• ‘Je’ is wat algemener. Je zou het kunnen zien als ‘men’. Er ligt geen nadruk op dat juist JIJ dit moet zijn.
• ‘Jij’ is meer direct op je lezer gericht. Het legt er de nadruk op dat je dit zegt tegen juist je lezer; niet de buurman of je vader. Het kan aanvoelen voor je lezer alsof hij bij de kladden gegrepen wordt omdat hij deze zin ab-so-luut moet lezen.

Dat laatste kan heel goed werken als je wilt dat je lezer oplet of zich in een commerciële tekst aangesproken voelt. Maar wees er zuinig mee. Je wilt niet dat je lezer de hele tekst lang op het puntje van zijn stoel moet blijven zitten omdat er alwéér iets belangrijks voor hem aankomt.

Kijk maar naar dit voorbeeld van een denkbeeldige belastingbrief:

Jij moet voor 1 mei aanstaande je belastingaangifte doen. Zorg ervoor dat je aangifte op tijd bij ons binnen is.

Als je dit leest, voelt het alsof jij de enige ongelukkige Nederlander bent die deze blauwe envelop op de deurmat vindt. Niet bepaald een uitzonderingspositie die je wilt hebben!

U of jij – een verschil in afstand

Je-trend of niet, in sollicitatiebrieven zou ik nog steeds niet snel ‘je’ gebruiken. Net zoals het niet in me op zou komen om zo’n brief te starten met “Hey” en te eindigen met “Doei!”, zoals ik dat wel in appjes naar vrienden doe. Dat past niet bij het genre, zo voelt het. (Alhoewel, misschien val je met een vrolijk “Doei” in je sollicitatiebrief wel extra op.)

Maar buiten sommige genres en settings om, is de vraag u of jij niet zozeer een kwestie van beleefdheid. Het gaat in mijn ogen vooral over de afstand die je creëert tussen je bedrijf en je lezer. Met ‘jij’ creëer je een informele relatie met je lezer. Het komt meer vriendschappelijk over. Wat nabijer. Soms is dat precies wat je wilt bereiken. Bijvoorbeeld wanneer je als coach je cliënt het gevoel wilt geven dat jij bent zoals hij/zij.

Met ‘u’ creëer je een zekere afstand tot je klant. In sommige contexten is dat heel passend. Bijvoorbeeld als je als ouder voor je kind een professionele bijlescoach zoekt die boven het huiswerkontwijkend gedrag van je puber staat. Maar in andere contexten is het precies niet wat je wilt.

Hoe kies je de juiste aanspreekvorm? 5 tips!

Goed, dat gezegd hebbende, is nog steeds die ene prangende vraag onbeantwoord. Welke aanspreekvorm kun je het beste kiezen voor je tekst? Dat is een keuze die ik als tekstschrijver niet zomaar voor mijn opdrachtgevers kan maken. Wel geef ik advies op basis van mijn textpertise en denk ik er graag over mee.

Dit zijn 5 tips die ik mijn klanten geef om zelf een goede keuze te maken voor u of jij.

Tip 1: kijk naar je klant

In het dagelijks leven laat je het vaak van de ander afhangen hoe je diegene aanspreekt. Je maakt misschien onbewust een scan van de persoon en de situatie voordat je die keuze maakt:

• Hoe oud is de ander?
• Zie je iemand voor het eerst of kennen jullie elkaar al?
• In wat voor context spreken jullie elkaar? Een sollicitatiegesprek? Een date? Een verjaardagsfeest?
• Hoe stelt de ander zich naar je op? Zegt diegene ‘u’ of ‘jij’?
• Wat voor functie heeft de ander?
• Wat is gebruikelijk in jouw branche?
• Hoe is de relatie met de ander? Doe je iets voor diegene of werken jullie samen?

Hoe informeler je relatie is en hoe kleiner je de afstand tot je klant ervaart, hoe eerder je voor ‘je’ zult kiezen. Je zult vast eerder ‘u’ zeggen als je hulpverlener bent (en dus afstand tot je cliënten behoudt) dan wanneer je voor een hip bureau teksten schrijft en dagelijks met je klant aan de lijn hangt. Inclusief ‘Heeeeeey, hoe is het?’-gesprekken.

Wees je er wel van bewust dat niet alle klanten even gecharmeerd zijn van ‘je’ en ‘jij’. Niet alleen senioren, maar ook jongere klanten vinden ‘je’ niet altijd gepast. Zeker niet van officiële instanties. Tja, eerlijk? Als ik een boete zou krijgen en daarbij met ‘je’ word aangesproken, dan zou ik me daar ook als 28-jarige wat gek bij voelen. Een beetje afstand graag.

Tip 2: kies de aanspreekvorm uit je eerste e-mail

Er bestaan (helaas?) geen complete stroomschema’s voor hoe je klant het liefst aangesproken wordt. Zelf geef ik mijn opdrachtgevers in plaats daarvan de volgende tip:

Gebruik de aanspreekvorm die je ook in de eerste e-mail of telefoongesprek zou gebruiken.

Stel: een mogelijke klant neemt voor het eerst contact met je op voor een intake. Hoe zou je je e-mail aan diegene dan beginnen? Met ‘Dank u wel voor uw mail!’ of eerder met ‘Dank je wel voor je mail!’? Vaak maak je daarin onbewust een keuze. Mijn advies: gebruik die aanspreekvorm ook in je teksten op je site, tenzij er een goede reden is om het niet te doen..

Dus ben jij gewend om ‘u’ te zeggen totdat je klant de welbekende woorden “Zeg maar je, hoor!” uitspreekt? Ga dan voor ‘u’ in je teksten. Begin je je eerste e-mails aan je klant met ‘je’? Dan past ‘je’ vast beter.

Foto’s gemaakt door Iris Zaagman.

Tip 3: kijk wat past bij jouw identiteit

Je aanspreekvorm is ook een kwestie van onderbuikgevoel. Het is belangrijk dat het voor jou comfortabel voelt. Schrijf je ‘je’ in je webteksten, maar denk je vervolgens “Dit zou ik nooit zo zeggen!”? Dan is ‘u’ vast beter. En andersom.

Schrijf een aanspreekvorm trouwens niet meteen af omdat je “het altijd al zo doet”. Als ondernemer mag je soms best een stap (of zelfs een flinke sprong) uit je comfortzone zetten. Kijk eens in de zoveel tijd kritisch naar je toon en aanspreekvorm. Past die nog bij wat je wilt uitstralen?

Maak je keuze voor u of jij niet alleen op basis van wat andere bedrijven doen. Als al jouw concurrenten al voor ‘u’ kiezen, dan betekent dat niet dat jij dat ook moet doen. Je valt misschien juist in positieve zin op door het als enige anders te doen. Door voor ‘jij’ te kiezen in een ‘u’-branche kun je bijvoorbeeld benadrukken dat jij voor persoonlijk contact gaat.

Tip 4: test het bij je doelgroep

In plaats van zelf te gissen wat het beste past, kun je natuurlijk ook je doelgroep om raad vragen. Je hebt vast wel iemand in je omgeving die jouw ideale klant zou zijn. Vraag diegene hoe hij/zij liever zou worden aangesproken. Als je die vraag aan een paar mensen voorlegt, heb je een aardig beeld van wat jouw doelgroep prettig vindt.

Tip 5: wees consequent

Het allerbelangrijkst is in mijn ogen dat je consequent bent in de aanspreekvorm die je gebruikt. Ga niet ‘u’ en je’ door elkaar gebruiken. Ook niet op verschillende pagina’s op je site of op verschillende platforms.

Dat klinkt heel logisch, maar zelfs grote bedrijven gaan hiermee nogal eens in de mist in. Zo is het gek als je op social media wordt aangesproken met ‘je’ door een klantenservicemedewerker, terwijl in een formele brief van hetzelfde bedrijf ‘u’ en ‘beste meneer…’ staat.

Kies daarom voor één aanspreekvorm. Voer die in al je communicatie door en zorg ervoor dat jij je er goed bij voelt.

Nog even dit: context is alles

Realiseer je ook dat ‘u’ niet per se ouderwets of onpersoonlijk is. Het gaat om hoe de rest van je tekst geschreven is. Je kunt op meer manieren toenadering zoeken dan via je aanspreekvorm. Bijvoorbeeld door toegankelijke taal te gebruiken. Of door met voorbeelden in de huid van je lezer te kruipen.

Als je ‘u’ gebruikt in de volgende tekst, dan wordt het inderdaad allemaal wat afstandelijk:

“Uw klachten worden door ons verholpen. Hiervoor worden door ons allerlei methoden gebruikt die passen bij de klachten die u ervaart. Wij zullen u meer vertellen over deze methoden bij onze eerste afspraak.”

Maar in de volgende context (ook met ‘u’) klinkt het veel meer toegankelijk:

“Heeft u last van klachten? Wij bieden u graag een passende oplossing. Daarom kijken we samen wat bij uw klachten past. En geen zorgen: we leggen natuurlijk in begrijpelijke taal uit waarom we voor die methode kiezen.”

Je ziet: zelfde aanspreekvorm, meer uitnodigende schrijfstijl en gevoel.

Dus, misschien doet die aanspreekvorm er niet eens zoveel toe. Misschien is het vooral de stijl waarin je schrijft die het verschil maakt.

Kortom: u of jij, die keuze maak jij!

Dat ik jou hier aanspreek met ‘jij’ doe ik niet zonder reden. Ik wil de connectie met je aangaan. Je het gevoel geven dat wij elkaar kennen. En ook laten blijken dat ik een professional ben die graag op gelijk niveau met je spart.

Of je nu kiest voor ‘u’ of ‘jij’, beide zijn goed. Als je de keuze maar weloverwogen maakt. Die keuze maak je zelf of je legt hem aan je doelgroep voor. Er zal altijd wel iemand zijn die wat te zeggen heeft over jouw keuze; dat hoort erbij. Als je het maar goed doet voor (het merendeel van) je ideale klanten.

Wil jij teksten die jouw doelgroep raken?

Sta jij nu ook te springen om teksten die juist bij jouw doelgroep de juiste snaar raken? Met passend advies over de juiste aanspreekvorm, maar vooral met een goed verwoorde boodschap waarmee jij écht opvalt?

Dan ben je hier precies aan het juiste adres. Als tekstschrijver help ik jou de juiste woorden vinden. Ik verpak ze graag voor je in lekker leesbare en creatieve teksten.

Toe aan tekstadvies of aan een sterke tekst die werkt? Mail naar contact@romyveul.nl of neem contact met mij op.